Om 'n komkommer te skil

REDAKTEUR PHILIP DEETLEFS skryf:  Dis reeds weer daardie tyd van die jaar wat die komkommers volop is en die nuus skraps.

By K’rant is dit na al die jare se ywerige bydraes nou eintlik heeltyds komkommertyd. Die stories wat ons kon onthou is geskryf en die wat nog nie geskryf is nie, kan ons nie meer onthou nie?

K’rant se redaksie sal vroeg in die nuwe jaar weer gereed staan om enige storie wat by ons aanland die nodige aandag te gee. Voor dan kan ons lesers steeds stories instuur en wie weet, dalk beland die storie op die voorblad voor 2019 sy kop uitsteek!

Ons wens al ons lesers ‘n vreugdevolle Kerstyd toe en hoop almal kom veilig by hul vakansiebestemmings aan en weer tuis. Voorspoed en goeie gesondheid vir 2019 wens ons almal toe.

Annette Stork oorlede

Annette Stork

Gert Basson het laat weet dat die kunstenares Annette Stork -- sy was hoof van Voortrekker-uitgewers en Perskor-uitgewers se kunsafdelings -- op 17 November 2018 ná ‘n beroerte oorlede is.

Annette het verskeie suksesvolle uitstallings as kunstenaar gehad. Talle van haar omslagontwerpe het op vele gewilde skrywers se boeke gepryk.

Nadere besonderhede kan verkry word by haar seun Ira Greiff: iragreiff@gmail.com.

Boertjies staan tou

JOHAN ESTERHUIZEN (Essie) voorheen van Hoofstad, Die Transvaler, The Citizen, Beeld en Rapport skryf: In 1982 het ek vir Die Transvaler die eerste keer verslag oor die Wimbledonse tennistoernooi gaan doen.

Dit was my en my goeie vriend, Tobie Mostert van Die Vaderland, se eerste besoek aan Londen.

Ons het erens in 'n klein hotelletjie -- die Tivoli -- gebly, maar ek kan nie onthou waar dit was nie.

Neem die slange se tande af!

WELMA ODENDAAL, wat ‘n jaar lank by Hoofstad gewerk het en toe later by The Star, Cape Times en Die Suid-Afrikaan joernalis was, skryf: Onlangs is ek doenig op die internet en kom ek af op K’rant, die webwerf vir werknemers uit die ou Perskorstal.

Perskor-Uitgewery het my eerste boek ‘Getuie vir die naaktes’ in 1974 uitgegee, en op grond daarvan het die redakteur van Hoofstad (dit was Sam Lake, dink ek) my die geleentheid gegee om as leerlingjoernalis by die koerant in Pretoria te begin. Dit was kortstondig, en ek is skaars ‘n jaar later vort SAUK Radionuus toe (ook kortstondig, maar ‘n ander storie).

Geheimsinnig in die skeihof

MAUREEN (HEYL) SWART skryf: Hofstories darem! Wyle Johann Britz se vertelling van sy ervaring in die Paleis van Justisie tydens die Vontsteen‐moordverhoor, het my laat terugdink aan sommige van die dinge wat in my hofverslaggewersdae met my gebeur het. Vat nou maar die keer toe 'n geheimsinnige joernalis se pad in die Johannesburgse hooggeregshof met myne gekruis het. In die skeihof, om presies te wees.

Die jaar was 1971, en in die Johannesburgse hooggeregshof het skeisake destyds op Woensdae voorgekom. Die Vaderland het 'n bladsy daaraan afgestaan. Die hooggeregshof‐verslaggewer was Jan Hoeksema (ook al aan die ander kant) en my turf was die landdroshof. Maar dié Woensdag moes Jan 'n ander hofsaak bywoon en ek moes vir hom in die skeihof instaan. Dit sou my vuurdoop in die hooggeregshof wees.

Oom Hermie nog perdfris en gesond

MARGARET LOMBARD (Hans se weduwee) skryf: Frans Wessels (wyle Bienkie se seun) en ek het verlede Vrydagoggend by Hermie Hendriks in Huis Hoëveld (hene, vier hoofletter H's in 'n ry!) in Johannesburg 'n draai gaan maak.

Ons kry hom waar hy ewe gemaklik in die tuin rondloop. Sonder 'n bril en sonder 'n kierie "want netnou val ek oor die ding". Hy sê dit gaan op 93 nog goed, dis net die gehoor en die geheue wat hom in die steek laat.

Frans het sy tabletrekenaar saamgeneem en vir Hermie 'n paar K'rant-foto's gewys. Hy onthou vir Wessel Oosthuizen baie goed en vra uit oor 'n paar ander.

Selfsugtige minister wou in vrede vakansie hou

THIJS NEL, voormalige kunsredakteur van Die Vaderland, skryf: Die gewoel deesdae om toerisme binnelands en vanuit die buiteland te stimuleer, het iewers in die paar grys selle wat ek nog oor het, ‘n onthou-lêer nadergetrek.

Ek was gelukkig om in 1968 vir die eerste keer ‘n oorsese reis te onderneem. Ek was toe nog by Die Vaderland, maar het op die een of ander manier vir drie maande gaan vakansie hou. Eintlik om te ondersoek of ek nie dalk met ‘n sangloopbaan ‘n ander heenkome kon vind nie. Gehoorprobleme as gevolg van outo-schlerose, het egter my droom van ‘n sangloopbaan gekelder met die gevolg dat ander talente, hoofsaaklik skilder, beeldhou, pottebakkery en skryfwerk oorgeneem het.

Des Erasmus oorlede

Een van die groot strydrosse van die joernalistiek in Namibië is gisteroggend (Donderdag) in Swakopmund oorlede nadat hy die stryd teen kanker verloor het.

Des was ‘n legende in Namibië waar hy tot byna die laaste nog gereeld bydraes gelewer het vir Republikein waar hy dekades lank liters ink uitgeskryf het. Uit sy hand het ook ‘n aantal boeke verskyn.

Des was 81. Hy het in 1959 met sy loopbaan in die joernalistiek begin.

Hillbrow se brandweer

Die drukkersduiwel het K’rant besoek in die gewaad van Philip, die kopskrywer.
Hillbrow se brandweer was nie die eerste brandweerstasie in Johannesburg nie, maar wel een van die eerstes.

Die duiwel vra nederig om verskoning! - Red

Hillbrow ontbeen (Deel III van III)

Hillbrow se brandweer was eerste in Goudstad 

MAUREEN (HEYL) SWART skryf: In Johannesburg se beginjare was die uitbreek van brande 'n yslike kopsorg, want hoewel die Goudstad al vanaf 1889 elektrisiteit gehad het, is paraffienlampe vir beligting gebruik. Boonop was die boumateriaal in die delwerskampe hoogs vlambaar ‐‐ hout, grasdakke, seil. (Vir vertroosting en versterking was daar whiskey; vlambaar in meer as een opsig.) Brandweerstasies moes gebou word en een van die eerstes was die Berea‐brandweerstasie, wat in 1910 opgerig is. Sy amptelike naam was eers die Noordelike Distrikte‐brandweerstasie Hillbrow, maar die Hillbrowiete het dit die Hillbrow‐brandweerstasie genoem. Aanvanklik is brandweerwaens deur 'n span perde getrek. Die Pophuis is die oudste funksionerede brandweerstasie in Jozi en is in 2011 tot nasionale monument verklaar.

Hillbrow ontbeen (Deel II van III)

Perskebome het op Hillbrow se sypaadjies gegroei

MAUREEN (HEYL) SWART skryf: Een van die eerste huise wat in Hillbrow gebou is,*3) was in Van der Merwestraat, tussen Quartz‐ en Claimstraat. Die eienaar was RJ Nicholas. Die huise het tuine/tuintjies gehad en vreemd soos dit nou mag klink, was daar toeka se tyd glo perskebome langs die Brow se strate. Daar was ook die dae van stowwerige grondpaaie in 'n tyd toe Johannesburg se eerste openbare vervoermiddel trems was, wat deur perde getrek is. Twiststraat was deel van die roete. (Oor die stegies en nagwaens sal ek liewer swyg.) Die bome is hoeka al deur beton en die mens verswelg, maar een van die eerste ou huise ‐‐ op die hoek van Van der Merwe‐ en Quartzstraat ‐‐ klou nog aan die lewe vas. Ek het byna elke dag daar verbygeloop, maar dié arme ou plekkie is nou al erg opgekrok. Onder vervloë dae se Hillbrow‐inwoners was bekende name:

Hillbrow ontbeen (Deel I van III)

Hillbrow was doerie jare soveel van ons se tuiste en speelplek. Maureen Swart dink ook met groot nostalgie terug aan die “goeie” ou dae in Hillbrow. Sy het deeglik navorsing oor die Brow gedoen en deel dit met ons oor drie aflewerings. Vandag is die eerste hoofstuk. Terloops, die verwysingsbronne kom aan die einde van die laaste aflewering.

Hillbrow met al sy nostalgie herroep

MAUREEN (HEYL) SWART skryf: Spyt kom altyd te laat. Dit besef ek vir die ontelbaarste keer in my lewe toe ek 'n foto van die Berea‐brandweerstasie op Google sien. Op die hoek van Mitchell‐ en Banketstraat, en op die grens tussen Berea en Hillbrow, staan hierdie brandweerstasie.

Terwyl ek in Hillbrow gewoon het ‐‐ 'n sug van nostalgie ‐‐ was dié gebou dikwels op my staproete vir oefening, baie lank voordat Fitbits die lewenslig aanskou het. Dan het ek met die onkundige ongeërgdheid van 'n jongmens gedink: "Cute" plekkie; dit lyk soos 'n pophuis. Min wetende dat dit inderdaad Die Pophuis genoem word, omdat die boustyl dit die voorkoms van 'n pophuis gee. Eers 'n leeftyd later het ek geleer ('n mens is nooit te oud om te leer nie) dat die boustyl nogal 'n mondvol is: Neo‐barok‐Edwardiaans.)
Nou hoe pas spytigheid in die prentjie?:

Verkragting vir die pret

JASPER SCHELLINGERHOUT skryf: Maureen Swart se bydrae oor die “maritieme”-episode sal my nooit laat vergeet van die vertaling wat eendag op my lessenaar in Die Vaderland se subkantoor beland het nie. Nog in Aucklandpark se dae.

So ‘n jong penkop-verslaggewer, ‘n dame wat soms met ‘n pas-uit-die-stortpapnatkop op kantoor opgedaag het, was die skepper van dié vertaling.

Twee skoonpa’s en 'n boerbokrib

PAUL KRUGER skryf: Hierdie verhaal uit Zoeloeland stam uit dieselfde tyd dat fotograaf Willie Havenga en ek die storie oor die argeologiese opgrawings in die Border Cave bo in die Lebomboberge gedoen het (lees HIER).

Terug uit die berg ontmoet ons weer vir drywer Lynton met die Peugeot in die dorpie Ingwavuma en vertrek ons na die Ndumu-wildtuin van die destydse Natalse Parkeraad. Dit is op die grens tussen Zoeloeland en Mosambiek geleë.

Die wraak sou soet wees

MAUREEN (HEYL) SWART skryf: Met verwysing na Gert van Rooyen se amusante brokkie oor subs (klik HIER) , van my kant af ook 'n bydraetjie: Soos honderde joernaliste vóór my en honderde ná my, moes ek ook in my kuikendae deur die smeltkroes van vertaalwerk gaan. Daai Sapa-berigte wat so onophoudelik en genadeloos uit die teleksmasjien gestroom het.

Een oggend kry ek met 'n beriggie te doen wat wemel van die Engelse woord, "maritime." Dit was"maritime" voor en "maritime" agter. Al te verskriklik.

Nimmereindigende liefde

JAPIE BOSCH skryf: In die vroeë 1970’s was SP Barnard een van die kleurryke Nasionale Party-stadsraadslede in Johannesburg. Sjarmant, ondeund en uitdagend in sy toesprake en ‘n suksesvolle sakeman.

Dié week het van sy manewales my bygeval toe ek op Google op ‘n liedjie afkom wat my aan hom herinner het.

As ek tog maar ouer was!

MAUREEN (HEYL) SWART skryf: Liewe land! Watse soort wensdenkery is dié tog? Het ek nou kluts kwytgeraak, of wat?

Maar hokaai! Dit beteken nie dat ek die horlosie wil aanskuif en my ouderdom noordwaarts wil stuur nie. So nooit as te nimmer nie! Dit gaan eintlik daaroor dat ek in my verslaggewerdae heeltemal te jonk en onkundig vir party stories was. Jonkdom. Miskien sou dit tot my voordeel gewees het as ek op 'n gegewe tydstip ouer was as wat ek was, met meer lewenservaring.

Foto's: Jaarfunksie, 2018

MADELAINE PAGE het die meegaande foto's aan K'rant gestuur. Dit is geneem tydens die jaarfunksie van oudwerknemers van Perskor en sy voorgangers (APB, Dagbreekpers, Voortrekkerpers, Republikeinse Pers, ens) op Sondag, 25 Maart 2018 by die Aucklandparkrolbalklub in Johannesburg.

K'rant het nie byskrifte van die foto's nie. Daarom het hy dit goedgedink dat lesers self moet kyk of hulle hul oudkollegas herken. Plek-plek sal die naamplaatjies help.

Jakkie se flikvlooiwenk

JAKKIE GROENEWALD, voormalige kunsredakteur van Die Vaderland, was nooit skaam vir meisies nie. En hulle ook nie hul neuse vir hom opgetrek nie.

As akteur het Jakkie jare terug al naam gemaak.  In sy jongste rol in 'n advertensie  is hy 'n boer wat nie juis 'n goeie begrip vir Engels het nie. Daarin het hy raad vir die manne wat sukkel om hul vrouens of meisies se aandag te behou.

Klik HIER om 'n splinternuwe wenk van Jakkie oor romanse te kry.

Apartheidsredakteur se ervaringe geboekstaaf

HARALD PAKENDORF skryf (op versoek): Om ‘n boek te skryf was nou nie waaraan ek gedink het nie. Ek werk nog voltyds, die tyd is maar min. Het tog gewonder of ek dalk nie vir die dogters en kleinseuns ’n soort familiegeskiedenis moet skryf nie, so ‘n Stories vir die Kinders.

Toe praat Penguin my om om ‘n ander boek te skryf en so eindig die pogings in Stroomop, eintlik maar herinneringe van die joernalistiek in die dae van apartheid. Ek het probeer om op die agtergrond te bly maar dit is onmoontlik as jy moet skryf oor twee koerante waarvan jy redakteur was -- 1972 tot 1986, Oggendblad en Die Vaderland.

Subwerk en subkontrakteurs vir die dak oor jou kop

JASPER SCHELLINGERHOUT skryf: In die Oos-Kaap is geleenthede aansienlik minder as in ‘n plek soos Johannesburg. Dit het ek gou ontdek toe ek vroeg in Januarie 1974 na Johannesburg verhuis het met my jong vroutjie om by Die Vaderland as assistent-hoofsub in te klok.

Ek was op die punt om planne te finaliseer vir huis bou in Port Elizabeth toe ons besluit om ons grootwordwêreld vir die Rand te verruil.

Jaarfunksie op 25 Maart 2018

Die jaarlikse saamtrek van oudwerknemers van Perskor en sy voorgangers (APB, Dagbreekpers, Voortrekkerpers, Republikeinse Pers, ens) vind plaas op Sondag, 25 Maart 2018 by die Aucklandpark-rolbalklub, h/v John Adamsonrylaan en Jan Cilliersstraat in Montgomerypark, Johannesburg. Die ingang is in Jan Cilliersstraat

Die komitee (Harald Pakendorf (voorsitter), Aletta Pakendorf, Margaret Lombard en Louise Blake) het besluit om die funksie na ‘n plek met ‘n private funksiekamer te verskuif. Daar is veilige parkering onder groot koeltebome. Dankie aan Jakkie Groenewald wat die plek voorgestel het.

K’rant se taalversorger skouer-af

As ons lesers vorentoe ontdek dat daar ‘n taalfoutjie iewers oorgesien is, moenie bevrees wees nie.

K’rant se getroue taalversorger, Stella Niemand (links) is vir ‘n paar maande met siekteverlof met twee skoueroperasies wat vir haar voorlê. Ná die operasies mag sy vir ‘n paar maande nie haar hand aan ‘n rekenaar sit nie.

(Ons wens jou voorspoed toe en ‘n spoedige herstel met die operasies, Stella! – Red.)

Paul en Willie krap steentydperk oop

PAUL KRUGER skryf: Hierdie storie word aan Willie Havenga opgedra -- uitstekende fotograaf, goeie maat en kollega. 

Die oeroue vraag: Waarom klouter klimmers berge?

Antwoord: Hulle doen dit omdat die baas so sê.

In hierdie geval was die baas mnr Otto Schwellnuss, lid van Die Vaderland se hoofredaksie, as ek nou mooi reg onthou. Die ou groot gryse se kantoor was op die vierde verdieping skuins oorkant die algemene redaksie se hokkiekantore, maar ons plebs het baie min met hom te doene gehad.

Wanneer het Hoofstad die lig gesien?

NIC VAN OUDTSHOORN skryf: Ek geniet K’rant baie hier in Australië. Kan enige leser my asseblief inlig oor die datum van Hoofstad se eerste uitgawe? As ek reg onthou, het John Vorster die amptelike opening waargeneem.

Dankie by voorbaat.

(Nic, stuur vir ons foto van jouself, asseblief. -- Red.)

Dot Kruger oorlede

KOOS BOTHA skryf: Dot Kruger is Saterdagaand in die ouderdom van 84 jaar oorlede in haar huis in die aftreedorp, Darrenwood Village, Johannesburg.

Ná meer as 'n halfdosyn kankeroperasies en feitlik nege jaar se deurlopende chemo-behandeling het die chemo haar gestel afgetakel en onder meer haar gebeente bros gemaak. Sy het drie erge beenbreuke in die afgelope twee jaar beleef.

Norman van Blackie oorlede

 Norman 
Chandler

Louise Blake het laat weet dat Norman Chandler Woensdag, 10 Januarie, op sy vrou se verjaardag, oorlede is. Hy was 78.

Norman het op Kersdag flou geword van bloeding op die brein. 

Medici het hom gister breindood verklaar waarna al die organe wat bruikbaar was vir oorplanting geoes is.  Daarna is die masjien wat Norman lewend gehou het, afgeskakel.

Tubby du Preez oorlede

Tubby du Preez.
Foto: Netwerk24.

Piet Ebersöhn het laat weet Tubby (Etienne) du Preez, gewese Pretoriase sportskrywer van Die Tramsvaler en Oggendlad, is oorlede.

Onderstaande het Dinsdagoggend op Radio Pretoria se Facebook-blad verskyn:

Dit is met leedwese dat Pretoria FM moet aankondig dat ons kollega, Ettiene du Preez, gisteraand in die ouderdom van 64 jaar oorlede is.